Kind of Design: Sculpted and Woven Sergisi Tarihi Hüsrev Kethüda Hamamı'nda Gerçekleştirildi

Sergi, tasarımın el ile üretilen bir süreç olarak nasıl şekillendiğini ve dokunmuş veya şekil verilmiş materyallerin pek çok sembolün, hareketin, dokunuşun ve sanatçılar arasında oluşan iş birliğinin izlerini nasıl taşıdığını keşfediyor. Sergi, İstanbul merkezli iki önemli tasarımcı olan Errin Kancal ve Ethnicloom'un kurucusu Elif Gönensay'ın koleksiyonel tasarımlarını odak noktasına alırken, serginin küratörlüğünü Gökhan Karakuş üstlenmiştir.

Geçmiş ve güncel koleksiyonlardan seçilen tasarımların yer aldığı sergi, Kancal’ın ikonik Nest Sandalyeler, Ala Masalar, Flow Masa, Duo masa aksesuarları ve Hamam Lamba gibi eserlerinin yanı sıra Gönensay’ın yün ve kendirden yapılmış kilim, yastık ve puf koleksiyonunu sergilemiştir. Kind of Design: Sculpted and Woven başlığı altında sunulan sergi, tasarımın duygu dolu sürecine bağlı olarak şekillenen, karşılıklı etkileşimle ve sezgiyle oluşturulmuş iki tamamlayıcı materyal ve zanaat geleneğini de gözler önüne sermektedir.

• Ethnicloom’un Dokuma Eserleri – Elif Gönensay: Geleneksel el dokuma teknikleri kullanılarak, çoğunlukla yün ve kendirden üretilmiş kilimler ve halılar.

• Şekillendirilmiş ve Yontulmuş Objeler – Errin Kancal: Oyma, kesme ve montaj işlemleriyle, usta zanaatkârlar tarafından şekillendirilen mermer mobilyalar ve aksesuarlar ile deri sandalyeler ve diğer el yapımı sanat eserleri. Serginin başyapıtı, Kancal’ın ikonik Nest Lounge sandalyesine Ethnicloom’un kilimlerinin döşeme olarak entegre edildiği Nest Kilim Sandalye’dir.

Kind of Design: Sculpted and Woven sergisi, tasarımcı ve zanaatkâr arasındaki etkileşimi temel alarak, üretme eylemini tanımlayan işbirlikçi ve tekrar içeren bir ilişkiyi ele aldı. Serginin başlığının da belirttiği gibi, bu Türkiye’nin uzun kollektivist zanaatkarlık tarihinden şekillenen “tasarım türüydü”. Sergi, yüzyıllar boyunca zanaatkarlar ve tasarımcılar arasında gelişen iş birliğini, beceri, sezgi ve uyarlama yoluyla şekillenen formun nasıl tanımlandığını keşfetti. Serginin öne çıkan eseri ise Ethnicloom’un kilimlerinin, Kancal’ın ikonik Nest lounge sandalyesinin döşemesi olarak entegre edilmesiydi.

Zanaatta Empati: Sessiz Bir Diyalog

Küratör Gökhan Karakuş, sergi hakkında ve son 20 yılda Türkiye’de gelişen tasarımcıların çalışmalarına dair şunları belirtiyor: “Tasarım sadece biçimle ilgili değildir; materyal, zanaatkâr ve gelenek arasındaki sessiz bir diyalogdur. Kind of Design: Sculpted and Woven sergisinde, bu diyaloğun zanaatı nasıl ortaya çıkardığını keşfediyoruz ve hareketlerin, dokunuşun ve uyum sağlamanın hem tasarımın özünü nasıl ortaya çıkardığını hem de üretilen nesneleri nasıl şekillendirdiğini gözlemliyoruz.”

Türkiye’de tasarım ve zanaat, sürekli bir diyaloğun içinde var olmuştur, çoğu zaman sözcüklerle ifade edilmemiştir, sezgiseldir ve derin bir empati barındırmıştır. Hatta kimi zaman şiirsel olduğu da söylenmiştir. Üretim süreci, tasarımcı ve zanaatkâr arasında akan bir anlayış gerektirmiştir. Burada fikirler empoze edilmez, karşılıklı etkileşimle şekillenmiştir.

Bu sergide hem Kancal’ın hem de Gönensay’ın zanaat kültürüyle nasıl etkileşime girdiğine tanıklık ediyoruz. Öyle ki, bir dokumacı, yünün dokusuna göre desenin yoğunluğunu ayarlar; bir taş ustası, mermerin direncine yanıt olarak bu sert materyale yumuşak bir kıvrım katar. Bunlar, materyal, teknik ve dokunuşun dinamik süreci içinde, koleksiyonel tasarım eserlerini hayata geçiren karar anları olarak düşünülmektedir. Bu sessiz iletişim, bireysel üreticiden bir geleneğin tümüne kadar uzanarak Kancal ile Gönensay’ın eserlerinde daha güçlü bir şekilde kendisini gösterdi. Türkiye’de nesiller boyu aktarılan teknikler, beraberinde, malzemeye duyarlılığı ve onun sınırları ve olanaklarına duyulan saygıyı getirdi. Nihai objeler, bu harekete dayalı anlayışın, geri bildirimin ve uyarlamanın çok katmanlı tarihini somutlaştırarak, sadece tasarlanmış eserler değil aynı zamanda devam eden, yaşayan bir konuşmanın sonucu oldular.

Hareket, Sembol ve Hatalı Dokunuş

Bu eserleri tanımlayan en belirgin özellik, elin bıraktığı izdir. Hem usta işi hem de kusurlu olan bu dokunuş, her nesnenin üretimindeki insan bileşenini açığa çıkarır. İster bir dokumacının parmaklarının hassas hareketleriyle ister bir heykeltıraşın mermer üzerinde bıraktığı keski izleriyle olsun, bu yaratım eylemleri tasarıma örtük bir sembolik güç kazandırır.

Bu sergide, spiral, basamak, dalgalı çizgiler, haç ve şeritler gibi örtük sembolizmin birçok örneğini görüyoruz. Geleneksel motiflerden doğan bu formlar, ölçek, boyut ve materyal değişimleriyle başkalaşarak evrensel anlamlar taşıyan sembollere evrilmiştir. Bu semboller, açıkça kültürel ve spiritüel kökenlerinden sıyrılmış olsalar da bilinç altında evrensel bir etkiye sahiptir. Bu yaklaşım, Kind of Design: Sculpted and Woven sergisinde geleneği çağdaş tasarımla bir araya getirerek, tekniğin ve materyalin sınırlarının hem biçimi hem de anlamı nasıl yönlendirdiğini ortaya koyuyor. Desenler, dokular ve yüzeyler yalnızca tasarımcının niyetiyle değil, aynı zamanda materyallerin doğal özellikleri ve insan dokunuşunun getirdiği ince detaylarla şekilleniyor. Kancal ve Gönensay için tasarım, kusursuzluk ya da katı bir otorite meselesi değil, zanaatkâr ile materyal, tasarımcı ile usta, geçmiş ile bugün arasında paylaşılan bir dildir. Bu, sabit ya da tekil olmayan, empati, iş birliği ve zanaatın sürekliliğiyle şekillenen bir tasarım anlayışıdır.

Sergi tasarımı ve grafik çalışmaları, Gökhan Karakuş liderliğindeki Emedya Design ekibi tarafından hayata geçirilirken, büyük ölçekli organik zanaat kâğıdı üzerine yerleştirilen konsept metinler ve grafikler Gözde Kavaclı Eren tarafından hazırlandı. Yine bu kağıtlar üzerine, Gökhan Karakuş ve Zeynep Öziç’in metinleri, Lori Ryan ve Emine Ersoy’un şiirleri yerleştirildi. No Ege Rain mum ve oda kokusu kutularındaki tasarım unsurlarının yanı sıra serginin yerleşim haritasını içeren kartlar ise Başak Neşe Öziç’in illüstrasyonlarından oluşuyor.

Ekibimizin tüm üyelerine, görüntü yönetmenimiz ve fotoğrafçımız Ali Çolpan’a ve ürün fotoğrafçımız Mecit Gülaydın’a emekleri için özel teşekkürlerimizi sunarız.

Tasarımcı Açıklamaları

Errin Kancal (Tasarımcı): "Taşın bir hafızası vardır. Her darbe, her kesim onu şekillendirirken verilen her kararı üzerinde taşır. Taş, ahşap ve çelikle yaptığım işler bu hafızayı kucaklar. Bana göre zanaat, kontrol etme meselesi değil, materyalin kendi mantığına, ağırlığına ve direncine yanıt verme meselesidir."

Errin Kancal, sanat ve tasarımı birleştiren yenilikçi yaklaşımıyla tanınan bir kültürel tasarımcıdır. Lisans eğitimini Chicago Sanat Enstitüsü'nde ve yüksek lisansını Londra'daki Central Saint Martins'de tamamlayan Kancal, koleksiyonluk mobilyalar ve farklı objeler yaratarak kültürel hareketleri ve mimikleri yeniden hayal tanımlamaktadır. Türkiye’deki usta zanaatkârlarla iş birliği yapan Kancal, geleneksel uzmanlıkla çağdaş estetiği harmanlayarak vizyonunu hayata geçirmektedir. Tasarımı, bakım duygusu uyandıran duygusal bir ifade ve empati taşımaktadır.

Elif Gönensay (Tasarımcı-Üretici): "Dokuma, ritim ve sezgi sürecidir. Her iplik, onu üreten elin izini, renk seçimini, dokuma eyleminin gerilimini taşır. Bu, geçmişin teknikleriyle günümüzün hareketleri arasında, üretici ile materyal arasında, gelenek ile yenilik arasındaki bir iş birliğidir."

Elif Gönensay, tekstil, iç mekân ve koleksiyonluk tasarım konularında tanınmış bir tasarımcı ve küratördür. Connecticut College ve Boğaziçi Üniversitesi’nde eğitim almış, lüks perakende, yaratıcı yöneticilik ve tasarım danışmanlığı alanlarında kariyer yapmıştır. Ethnicloom’un kurucusu olarak geleneksel dokuma tekniklerini çağdaş mobilya tasarımıyla birleştirerek, her biri el yapımı, yüksek kaliteli kilimler yaratmaktadır.

Gökhan Karakuş Biyografisi

Gökhan Karakuş, İstanbul ve New York merkezli bir tasarımcı, küratör ve yaratıcı direktördür. Sergi tasarımı, grafik iletişim ve kavramsal gelişim alanlarında çalışarak, kültür ve zanaat arasındaki kesişimi keşfederek, tasarımcılar ile zanaatkarlar arasındaki diyaloğu vurgulayan küratörlük görevini üstlenmektedir. Emedya Design stüdyosu aracılığıyla çevresel grafik tasarımı, yönlendirme tasarımı ve tasarım tarihi üzerine etkileyici deneyimler yaratmaktadır. Özellikle savaş sonrası Türk tasarım tarihi ve eleştirisi üzerine uzmanlaşan Karakuş, Architectural Record ve Dwell gibi uluslararası yayınlara katkı sunmuş, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Politecnico di Milano gibi okullarda dersler vermiştir. Ayrıca, Salt Galata’da sergi küratörlüğü yapmış ve Venedik Mimarlık Bienali'nde Türk Pavyonu’na katkıda bulunmuştur.