Çok uzun zaman önce, duvarlara tırmanan ya da bina cephelerinden çıkan bitkilerin görülmesinin bir binanın yaşı, bakımsızlığı ya da mimari bir harabe statüsü olduğunun bir işareti olarak düşünülürdü. Ancak günümüzde böyle bir oluşum, bilinçle tercih edilmiş mimari bir karar oluyor. Çünkü artık doğa ve yapılı çevre arasındaki ilişki, sürdürülebilirliğin ve çevresel tasarım düşüncesinin yükselişiyle birlikte daha dikkatli bir şekilde kuruluyor. Artan oranda mimarlar, yaşam sistemlerini tasarımlarına dahil etmenin avantajlarını benimsiyorlar. Böylelikle “yeşil duvar” konsepti, doğayla uyumlu bir şekilde yaşamaya duyarlı bir mimari tepkinin belki de en açık ve en gerçek ifadesi olarak öne çıkıyor. Adından da anlaşılacağı gibi “yeşil bir duvar”, basitçe, kısmen veya tamamen topraktan ya da dikey olarak desteklenmiş toprakta veya inorganik yetiştirme ortamında büyüyen bitki örtüsü ile kaplı bir yapı duvarıdır.

Mimari yeşil duvar kavramı 1930’lara dayanıyor. Stanley Hart White adlı bir Amerikalı peyzaj mimarlığı profesörü, daha sonra patentli bir “bitki örtüsü taşıyan mimari yapıya” dönüşen ve “botanik tuğla” adını verdiği bir yapıyı geliştirdi. Bu yapı, öncü bir sistem olarak, pratik değildi ve ses getirebilecek bir ölçekte uygulanmadı.

1986 yılında, mimar Adrien Fainsilber ve mühendis Peter Rice’la birlikte çalışan botanikçi Patrick Blanc, “Cité des Sciences et de l’Industrie” Bilim Müzesi’nde ilk büyük ölçekli iç mekan oturma duvarını tamamladığında, “yaşam duvarı” fikri tam anlamıyla fark edildi. Paris’te Blanc’ın yeşil duvar konseptini, hiçbir toprak gerektirmeyen ve etkileyici boyutta duvarlara uygulanabilen, zarif bir şekilde basitleştirilmiş, kolayca uyarlanabilen bir sisteme ulaştı. Blanc geliştirdiği sistemi şöyle açıklıyor: “Bitkiler toprağa ihtiyaç duymuyor çünkü bu sadece mekanik destek. Sadece su ve içinde çözünen mineraller ile fotosentez yapmak için gerekli olan ışık ve karbondioksit bitkiler için önemlidir. Tropikal ormanlarda veya ılıman dağ ormanlarında olduğu gibi, suyun yıl boyunca mevcut olduğu yerlerde, bitkiler kayalarda, ağaç gövdelerinde ve topraksız yamaçlarda yetişebilir. Mesela Malezya’da 2.500 tür topraksız büyüyor. ”

Bu saptama, Blanc’ın, bu alanda daha fazla yenilik yapılmasının önünü açan ve binalara yeşil duvarlar ekleyen mimarların sayısındaki artışa zemin hazırlayan yaşam duvarını yeniden yapılandırması ve yeniden yapılandırmasıydı.

Çağdaş yeşil duvarlar iki ana kategoriye ayrılıyor: “yeşil cepheler” olarak adlandırılan toprağa dayanan tırmanma bitkileriyle süslenmiş geleneksel duvarlar ve özel olarak kullanılan bitkiler için dikey bir yetiştirme yüzeyi sağlamak üzere inşa edilmiş gerçek “yaşam duvarları” çeşitli yetiştirme ortamları, destekleri ve entegre sulama sistemleri. Sonuncusu, “aktif” yeşil duvarların daha fazla tanımlayıcısını veren, iç mekan hava kalitesi gibi şeyler üzerinde ölçülebilir bir etki ile en yüksek performansı düzenleyebilecek karmaşık montajlara ve kontrollere sahipler.

Bu temel türlerin her ikisi de benzersiz avantajlar sunuyor. Tırmanma tesisi sistemi, yalnızca binayı korumak ve yapısal hasarı önlemek için özel olarak tasarlanmış bir kafes, kablo veya başka bir dış destek içeren, bina dış cephelerine kurulabilir. Bu dış yeşil duvarların bina duvarları üzerinde hiçbir etkisi yoktur ve kolayca değiştirilebilir veya çıkarılabilir, ancak dış cephesinin ortam sıcaklığını düşürerek bir binanın soğutulması için gereken enerji miktarını azaltabilir. Temel olarak binanın gölgelenmesi, UV ışınlarına karşı koruma sağlayarak, radyasyon ve şiddetli yağmur sırasında suyu duvarlardan uzağa yönlendirebilir. Bazı durumlarda, ses iletimini azaltmak için ses yalıtımı görevi de yapabilirler.

Bir canlı duvar sistemi (aynı zamanda bir biyolojik duvar, eko-duvar veya dikey bahçe olarak da bilinir), bir binada hemen hemen herhangi bir yere monte edilebileceği ve mevcut bir duvara bağımsız veya bağlı olabileceği için yeşil cepheden farklıdır. Tipik olarak daha kalıcıdır ve tabakalı bir montajı veya paketlenmiş toprak, lifli matlar veya diğer bazı alt tabakalar gibi bir yetiştirme ortamı içeren modüler panelleri destekleyen yapısal bir çerçeveden ve suyu panellerin içinden geçiren entegre bir sulama sisteminden oluşur. Canlı duvarlar, kullandıkları büyüme ortamı (gevşek ortam, mat ortam ve yapısal ortam) ve destek sistemine (panel / modüler sistemler, tepsi sistemleri ve bağlantısız duvarlar) göre de sınıflandırılabilir.

Tırmanma tesisi sisteminin aynı faydalarının çoğunu daha etkin bir şekilde sağlamanın yanı sıra, canlı duvar sistemleri bir binanın sürdürülebilirliğini ve bina sakinlerinin veya kullanıcılarının refahını artıran başka faydalar da sağlar. İç mekan duvarları, yalnızca karbondioksit karşılığında oksijeni serbest bırakmakla kalmayıp, aynı zamanda toz parçacıklarını çekerek, havada bulunan toksinleri emerek ve işleyerek ve doğal olarak kuru havayı nemlendirerek daha sağlıklı ve daha rahatlatıcı ortamlar yaratmaya yardımcı olabilir.

Bununla birlikte, karmaşık bir yaşam duvarı sistemi, sağlıklı kalmak için her zaman belirli bir derecede mesleki bilgi ve bakım gerektirecektir. İklime uygun bitki örtüsü kullanımı, yüksek verimli sulama sistemleri ve doğru hava nemi içeriği her zaman göz önünde bulundurulmalıdır. Kontrollü iç ortamlara yerleştirilen, dikkatlice tasarlanmış yaşam duvarları bile, şartlandırılmış havanın kuruluğunu engellemek için buğulama cihazları gibi özel hususlar gerektirebilir.

Yeşil duvarları inşa etmek ve başarılı bir şekilde sürdürmek ne kolay ne de ucuzdur, ancak artan sayıda bina sahibi yine de onları değerli bir yatırım olarak görmeye başlamaktadır. Tabii ki, yeşil duvarların estetik çekiciliğini takdir etmek hiçbir özel teknik bilgi gerektirmez. Bu bahçecilik ve mimarlık harikaları, yumuşak, sıradan bir alanı bile harika bir dikey bahçeye dönüştürebilir ve “wallscape” kelimesine yeni bir anlam kazandırabilir.

Mimarlar, sadece bir açıklama yapmak için yaşam duvarlarını kullanmayı değil, yaşanabilirliği, yaşam kalitesini ve enerji performansını yükseltmeyi – ve bazı durumlarda başka türlü çekici olmayan bir ortamı insanlaştırmayı – geliştirmeyi öğrenmeye başlıyor. Doğadan çok sık kopmuş gibi görünen şehirlerimizde yeşil duvarlar, bizi tekrar dengeye getirmede anlamlı, hatta şiirsel bir rol oynayabilir.

_______________________________________

Yazının orijinaline buradan ulaşılabilir.