Yapı Kataloğu - Nitelikli Mekan Yaratma Platformu

Bize Ulaşın +90 (850) 303 27 83
Betonu Yeniden Düşünmek:  Boşluklu Döşemeler

Betonu Yeniden Düşünmek: Boşluklu Döşemeler

İçi boş çekirdekli döşemeler ya da boşluklu döşemeler inşaat maliyetlerini azaltır ve  normal döşeme plaklarından daha hafif olmalarını sağlarlar. Binaların hafiflemesi deprem kuvvetinin  etkisini azaltmak için en çok aranan özelliktir. Prefabrike veya yerinde dökme olarak kullanılabilirler. Prefabrike olarak kullanılırlarsa ("bubbledeck" ve beton içine dökülmüş boşluklardan oluşur)  tavan için düz bir görüntü oluşturabilme avantajına sahiptir, eğer yerinde dökülürlerse daha ucuza mal olurlar.

Uygulama

Yerinde dökülürse kör kalıplar alt ve üst donatı arasına döşemenin 2 yatay doğrultuda çalışabileceği şekilde yerleştirilir. Betonun daha az önemli bir yapısal işlevi olduğu yerleri işgal eden plastikten yapılmış içi boş kürelerden oluşan bir sistem oluşturulur, ardından beton dökülür. Beton dökülürken araya koyulan çekirdekler yüzebileceği için beton 2 seferde dökülür. Betonun 2. dökümü soğuk derz ( farklı beton katmanlarının kaynaşmaması) oluşturmaması için plastik kıvamına geldiğinde dökülür. Prefabrik modüller ise betonla kaplı tüm bileşenler dahil olmak üzere tamamen dökülmüş bir plaka parçasından oluşur.Kirişsiz döşeme yapılmasında akla ilk gelen problem zımbalama etkisi olacaktır. Öncelikle döşeme diğer döşemelerden daha hafif olacağından kolonlara daha az yük etki edecektir. Zımbalama etkisinin olacağı düşünülen alanlarda boşluklu döşeme uygulanmayacak, betonarme olarak bırakılacaktır.

Diğer Döşemeler ile Karşılaştırma

Çift eksenli içi boş döşemeler masif beton döşemelerle aynı işlevi görürler . Çift eksenli ya da dal döşemeler hem uzun hem kısa yönde yük taşınmasıdır. Üstüne gelen kuvveti iki yönden kolonlara ardından temele iletirler. Waffle döşemeler en iyi bilinen çift eksenli  içi boş çekirdekli döşemelerdir. İsmi takviye nervürleri tarafından oluşturulan ızgara deseninden gelir. Londra’daki Kraliyet Ulusal Tiyatrosu’nda kullanılmıştır.

Boşluklu döşemeler diğer döşemelerden daha az destek  gerektirirler. Ayrıca yapısal desteğin azalması daha uzun açıklıkların geçilmesi ve  kirişsiz azaltılmış döşeme kalınlığı gibi avantajlara imkan verir.  Aks açıklıklarının genişletilmesi daha serbest tasarımlar yapabilmeye yol açar. Normal döşemeler ile çift yönlü çalışan boşluklu döşemeler kesme kuvvetine karşı dirençleriyle büyük ölçüde birbirinden ayrılır. Kesme kuvveti yapı elemanından en kesit alındığında etkiyen kayma gerilmelerinin oluşturduğu kuvvettir. Boşluklu döşemelerde daha az beton kullanıldığından kesme direnci azalır. Ayrıca boşluklu döşeme sistemi ile tasarlanan döşemeler mantar döşemeye göre yapının zati  ağırlığını %25’e varan oranlarda azaltabilir.

Malzeme ve Çevre

Kullanılacak kürelerin malzemeleri geri dönüştürülmüş polipropilen veya polistiren olabilir. Geri dönüştürülmüş malzemeler de bu sistemin sürdürülebilirliğe olan katkısını gösterir. Yapı tasarımında beton ve çelikten tasarruf edilir. Daha az enerji üretimi, daha az emisyon, daha az karbon ayak izi oluşturma ve daha az malzeme kullanımı yeşil bina tasarımı için önemli nitelikler olduğundan boşluklu döşeme sistemleri LEED sertifikası alımında önemli kredi sağlar.

Örnek Projeler

Bu yeni sistem ilk olarak 1999 yılında Hollanda’nın Rotterdam şehrinde Milennium Tower binasında uygulanmıştır. Mukavemetin artması ve ölü ağırlığın azalması gibi üstün statik özellikleri, prefabrike birimleri sayesinde üretimde minimum hataya yol açacak uygulamaya imkan tanıması, hafif malzemenin nakliyesi ve ekipman sayısının azalması ile tasarruf sağlaması boşluklu döşemelerin tercih edilmesinin nedenleridir. Vinç kaldırmada yaklaşık %50 azalmaya neden olmuş, Hollanda’nın en yüksek ikinci binasının inşaat süresinin hızlandığına ve beklenenden erken bittiğine tanık olunmuştur. İçi bol çekirdekli döşemelerin kullanıldığı diğer yapılara CA, Culver City'deki Entrada Yaratıcı Ofisi, Iowa Üniversitesi'ndeki Görsel Sanatlar Binası ve Türkiye’de Elginkan Vakfı Anaokulu örnek verilebilir. 

Değerlendirme

Özellikle deprem ülkesi olan Türkiye için boşluklu döşemelerin yerelleştirilmesi binaların deprem performansını etkileyecektir. 2018 TBDY (Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği) en uygun döşeme tipini kirişsiz (mantar) döşeme olarak belirtsede bu döşeme tipi yapıyı ağırlaştırıyor. Mantar döşemenin performansındaki özellikleri kullanarak , eksik yönün tamanlandığı  bu tekniğin yönetmeliklere işlenmesi ve yaygınlaştırılması önem arz ediyor. Gerekli deneyimler, bilgi ve iş gücünün karşılanması dahilinde inşaat sektöründe üstünlük sağlayacak bir yenilik gibi gözüküyor. Beton halihazırda hayatlarımızın bu kadar içindeyken onun çevre için daha bilinçli kullanımlarını keşfetmek, sürdürülebilir çözümler için harika bir örnek teşkil ediyor.

Kaynakça:

www.volimax.com.tr, www.archdaily.com, www.yapipedia.com

--

Elif DEMİRCİ

Kocaeli Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık bölümü öğrencisi olan Elif Demirci için mimarlık alanında olup biten bütün tüm işleri, malzemeleri, projeleri incelemek ve karşı tarafa yazı yoluyla anlatmak büyük bir tutku. İnsanlara araştırdıklarını, öğrendiklerini aktarabilmek için çok okuyan ve yazan Demirci'nin hedefi, mezuniyetinin ardından editörlük alanında ilerleyerek bu alanda kariyer yapmak.