Ancak yeni gelişen teknolojiler çağdaş mimarinin bu malzemeyi kullanmak istememesinin nedenlerini yıkıyor. Sadece estetik görüntüsü için kaplama malzemesi olarak veya onarım için restorasyon projelerinde kullanılmasının ötesindeki sınırı genişletiyor. Taşın doğal kimliğindeki farklı kullanım biçimleri ortaya çıkıyor.

Taşlar, cansız olarak bilinse de yıllar içindeki değişimine hızlı bir şekilde bakabilme imkanımız olsa yaşayan, değişen ve dönüşen bir malzeme olduğunu anlayabiliriz.  Bu özellikleriyle doğayı yansıtır ve bizi doğayla buluşturduğundan benliğimize dokunur. Tabiat ve geçmiş kavramlarını hissettiğimiz her bir taşın her parçası benzersizdir bu yüzden tasarımlar da her zaman birbirinden benzersiz olur.

Taş pahalı ve ağırdır. Sürdürülebilirliğini sağlamak için atmosfer, ısı ve sudan kaynaklı koruma gereklidir. Bu özellikleri düşünüldüğünde zamana uymayan, geride kalmış bir malzeme olduğu kanısı ortaya çıkabilir. Ancak modern mimarinin faydalanmak istediği özellikleri vardır, bunlar: taşıyıcılık, yalıtım, dayanıklılık, ekolojik fayda, doğal doku ve renklerdir. Güçlü ve zarif olmasıyla iç ve dış mekanda farklı bir atmosferi vardır.  Çağdaş taş tasarım, modernizmin sade ve süsten uzak fikrine karşı değildir aksine doğal yapı malzemeleri tasarımlarda çokça tercih edilir. Modern yapılarda sürdürülebilirliğin önemsenmesi de taşın kullanılma nedenlerinden biridir.

TAŞ MALZEME NASIL ÇAĞDAŞ STANDARTLARLA SENTEZLENEBİLİR?

Mimarın projesine katmak istediği anlam için malzeme en önemli unsurdur. Sağlamlık, anıtsallık, dayanıklılık, kütlesellik, kalıcılık, baskınlık gibi düşüncelerin sembolü olarak taş duvarlar ön plana çıkarılabilir.

Kadokawa Kültür Müzesi / Kengo Kuma & Associates + KAJIMA DESIGN

Cam, çelik gibi farklı ve hafif malzemelerle birlikte kullanılıp, bazı mimari elemanlar taşla tamamlanabilir böylece ağırlığının bir kısmından kurtulunabilir.

Tuzambarı / Erginoğlu & Çalışlar

Kullanılacak arazinin kendi yerli mimarisinde bulunan taşlar yeni tasarımda yerele esinlenmek, yereli yeniden yorumlamak veya yerele gönderme yapmak için modern yönüyle birlikte ortaya konulabilir.

Sancaklar Cami / Emre Arolat Architects

Çevreye uyum ve topoğrafyaya entegrasyon sağlanabilir ayrıca peyzaj öğeleriyle ilişki kurularak kırsal alanların dili yakalanabilir.

Stone House / Vo Trong Nghia

Sadece kırsal alana uyum değil kentsel alanda da kontrastla doku zenginliği yaratılabilir. Kentin içinde de doğamıza, eskimize ve benliğimize dokunmak için fırsat alanı oluşturulabilir. Eski ve yeninin raksı gösterebilir.

Kral Abdullah Financial Center / Omrania and Associates

İç mekan tasarımlarında taşın farklı desenleri ve renkleri, yansıtıcılığı, dinamikliği, derinliği yüzeylerin atmosferini değiştirebilir.

Fondazione Prada / Pembe Asansör / OMA

Taşların mermer ise güçlü olmasının yanı sıra kolay oyulabilmesi böylece delikli dokular, yivli birleşmeler elde edilmesi veya granit ise yüksek basınç dayanımına sahip, az bakım gerektiren, uzun ömürlü olması gibi farklı özellikleri kullanılıp ön plana çıkarılmak istenen fikirlere karar verilebilir.

Yeni gelişen teknolojinin taşa yansımalarını şu örneklerden görebiliriz: Taştan havalandırmalı cephe tasarımıyla binanın nemi gideriliyor, mantar oluşumu önleniyor ve etkin yalıtım sağlanıyor. Bazalt taşından örme kumaşlar taş elyaftan elde edilip yanmaz, yüksek mukavemetli bir kumaş olmasıyla yangın geciktirici bariyerler için tasarlanıyor. İnce doğal taş levhalar, 01-2 mm kalınlığında katmanlar halinde hazırlanıyor. Gerçek ,esnek ve sağlamdırlar ve ışık geçiren transparan uygulamaları yapılabiliyor. Sinterlenmiş taş, doğal malzemeleri yüksek sıcaklıkta preslenip birleştirilerek sonrasında pişirilerek endüstriyel olarak üretilmesiyle oluşuyor. Görünümü mermeri andırıyor. Kum püskürtme teknolojisi yüksek basınç ile taşın yüzeylerini şekillendirebiliyor…

Türkiye’de doğal taş

Doğal taş bakımından, jeolojik yapısı itibarıyla zengin bir potansiyele sahip olan Türkiye, 5.1 milyar m3 (13.9 milyar ton) doğal taş rezervi ile dünyadaki 15 milyar m3'lük rezervin %40'ına sahiptir. Dünya taş ihracatında baş çeken ülkelerden biridir.Dünyanın en zengin mermer yataklarının bulunduğu Alp - Himalaya kuşağında yer alır. Mermer, granit, traverten, bazalt, andezit, oniks Türkiye’den çıkarılan yerel taşlardır ve  inşaat sektöründe merdiven detayları, döşeme, kaplama gibi işlevler için kullanılmaktadır.

Türkiye’nin doğal taş varlığı açısından zenginliği, coğrafi konumun verdiği potansiyel kullanılabilir. Üretimin yeni girişimlerle desteklenmesi ile işlenip tasarlanabilir. Küresel, tekdüze  ve baskın beton ile dolu kentlerin içinde geleneksel, geri dönüştürülebilir bu malzemenin yeniden yeni koşullarda kullanımı mekanlarda değişim yaratabilir.

--

Kaynakça: 

https://www.naturadergi.com/anasayfa/21-yuzyildan-dogal-tasla-bicimlenen-10-nitelikli-yapi/

https://issuu.com/imib.analytics/docs/kitap

https://www.ttso.org.tr/dosyalar/DOG%CC%86AL-TAS%CC%A7LAR-SEKTO%CC%88RU%CC%88-RAPORU.pdf

Karali, B. (2018). Doğal Taşın Mekandaki Kimliği Üzerine Bir değerlendirme. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.  Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi

--