• Mimari Proje

  NODE Studio

Tasarım alanı, güneydoğu yönünden gelen “Vojvode Maša Đurovića Caddesi” üzerinden yoğun bir kamusal akışa maruz kalmaktadır. Bu cadde hattı sayesinde “Tasarım Alanı”nın, “City of Kvart” bölgesiyle doğrudan bağlantı kurduğu söylenebilir. Bu yönüyle bulvar, diğer çevresel sınırlara kıyasla daha güçlü bir kamusal etkileşim potansiyeli taşıyan bir sınır işlevi görmektedir.

Yakın çevrede yer alan ve işlevsel anlamda tamamlanma aşamasında olan yapılar incelendiğinde, genel olarak içe dönük bir yaşam kurgusunun tercih edildiği görülmektedir. Bu yapılara hizmet eden araç otoparklarının çoğu iç avlularda konumlandırılmış olup, bir kısmı ise yapı bloklarının çevresine dağılmış durumdadır. Yapılan diğer analizlerde, sosyal çekim noktası işlevi gören pek çok yapının cephe tasarımlarının da içe dönük bir tutum sergilediği gözlemlenmiştir. Öte yandan, bölgenin kentsel gelişim aksında yer alıyor olması, burada gerçekleştirilen ve gerçekleştirilecek olan birçok kamusal yapının mimari yarışmalarla tasarlandığına (ya da tasarlanacağına) işaret etmektedir.

Bağlam

Eğitim yapıları için en temel tasarım kriterlerinden biri, sınıfların doğru yönlenme ile etkili gün ışığından faydalanmasını sağlamaktır; bu, yarışma şartnamesinde de açıkça belirtilmiştir. Programda belirtilen sınıf kombinasyonları yan yana konumlandırıldığında, yapı grubunun genişlik değeri bu doğrultuda belirleyici olmuştur. Bu bağlamda, güneydoğuya bakan ve yan yana sıralanan sınıflar, yapı grubunun biçimlenmesinde ilk adımı oluşturmuştur.

Bir diğer önemli mesele, çocuklara yönelik açık alanlarda tanımlanan oyun alanlarının standart ölçü ve normlarına uygun şekilde aynı karmaşık geometriye adapte edilme çabasıdır. Programda talep edilen ve ölçüleri bakımından zorluk teşkil etmesi beklenen pistler, melez bir forma dönüştürülerek ikinci bir yapı kümesi olarak kurgulanmıştır.

Tüm bu veriler doğrultusunda program çalışmaları sonrasında yapısal envanterin aslında iki ana bileşenden oluştuğu görülmüştür: Yoğun kapalı hacimlerden oluşan eğitim blokları ve oyun alanları, sahalar ve spor pistlerinden oluşan bir spor-etkileşim grubu. Bu iki kümenin bir araya getirilmesi —ya da daha doğrusu— bir araya geldiklerinde birbirlerinden sürekli ve eş zamanlı olarak faydalanabilecek bir ilişki kurulması, tasarımda hedeflenen temel kararlardan biri olmuştur.

Yapı kompleksi dışarıdan bakıldığında doğrudan algılanabilir bir giriş noktası oluşturmayacak şekilde tasarlanmıştır. Zira, otoyollar arası hiyerarşinin net biçimde okunamadığı bu bağlamda, yönlendirici bir yapı bloğu içerisinde belirgin ve önemli bir “Giriş” algısı yaratmak hedeflenmemiştir. Bunun yerine, üç farklı yönden yaklaşan “Drop Off” noktaları ve bunlara bağlanan eşik mekânları aracılığıyla çeşitlendirilmiş bir giriş senaryosu önerilmiştir.

Eğitim Yapıları

Sınıfların daha küçük yaş gruplarına hizmet verecek olması ve temel eğitim seviyesinde bir sertifikasyon sürecine sahip bir öğrenme ortamı sağlama hedefiyle, eğitim yapıları “Vojvode Maša Đurovića Caddesi”ne mümkün olduğunca uzak bir konumda yerleştirilmiştir. Bu yerleşim sürecinde, sınıflar arasındaki kademelendirmeyi sağlamak amacıyla grup kendi içinde üçe ayrılmıştır.

Kuzeybatı köşesinde konumlanan yapı bloğu yalnızca “Birinci Kademe” sınıflarına ayrılmıştır. Orta segmentte ise “İkinci Kademe” ve “Üçüncü Kademe” sınıflarının yanı sıra, tüm kademelere hizmet veren “Branş Derslikleri” ve “Özel Amaçlı Laboratuvarlar” yer almaktadır.

Açık alan dışında yapı içi sirkülasyonu sağlamak amacıyla bu üç yapı grubu zemin katta boşaltılan bir eksen üzerinden birbirine bağlanmıştır. Ayrıca 1. katta yer alan ve yapıların sağ ve sol yönlerinden tüm blokları kavrayan bir dış köprü yapısı, alternatif geçiş olanaklarını artırırken, bağlantılar arasında mekânsal çeşitlilik ve hareket zenginliği de sunmaktadır.

Sosyal Yapılar Grubu

Eğitim birimlerinin dışında, özellikle öğrencilerin sosyalleşmesini ve genel kompleks içinde çeşitli etkinliklere katılmalarını sağlayan önemli alt birimler arasında “Yemekhane”, “Kütüphane”, “Çok Amaçlı Salon” ve “Spor Salonu” bulunmaktadır. Bu mekânlar yalnızca okul öğrencileri için değil, aynı zamanda ebeveynler ve diğer kent sakinleri için de birer çekim merkezi olma potansiyeli taşımaktadır.

Bu nedenle söz konusu birimler, daha önce bahsedildiği üzere “City of Kvart” ile bağlantı sağlayan ve ana ulaşım aksını temsil eden “Vojvode Maša Đurovića Caddesi” boyunca ardışık ve paralel bir düzlemde konumlandırılmıştır. Böylece, bu mekânlar (bkz. “Yemekhane”, “Kütüphane”, “Çok Amaçlı Salon”, “Spor Salonu”), okulun belirli çalışma saatleri dışında da aktif olarak hizmet verebilme imkânına kavuşur.

Bu birimlerin aynı zamanda kompleksin genel kurgusu içinde birer vitrin işlevi üstlenmesi sağlanmış; böylece çevredeki kamusal ilgiyi üzerine çekecek şekilde konumlandırılmıştır.

“Spor Salonu”, zemin katta baskın bir kütle etkisi yaratmamak amacıyla bodrum kata alınmıştır. Bu konumlandırma sayesinde salonun uzun kenarı boyunca uzanan bir “Yeşil Amfi” alanı oluşturulmuş ve iç bahçe ile doğrudan entegre hâle getirilmiştir. Böylece hem iç hem dış mekândan izlenebilir hâle gelen saha, izleyiciler arasında sosyal etkileşimi artıracak bir potansiyel kazanmıştır.

Spor ve Oyun Avlusu

Dört kulvardan oluşan bir koşu pisti, uzun atlama pisti, gülle atma alanları, iki voleybol sahası ve bir basketbol sahasından meydana gelen “Spor ve Oyun Avlusu”, tüm bu bileşenlerin minimum alan kullanımıyla bir araya getirilmesini sağlayan iç içe geçmiş pist düzenlemeleriyle şekillendirilmiştir. Bu doğrultuda, yarı olimpik bir koşu pisti tüm sahaları kapsayan bir döngü tanımlar. Bu halka, alt bileşenleri kuzey-güney doğrultusunda konumlandırarak, oyuncuların gün içinde yoğun güneşten olumsuz etkilenmemesini sağlar.

Daha önce belirtildiği gibi, kısa kenarlarıyla birbirine bağlanan doğrusal eğitim bloklarının oluşturduğu makro form içerisinde tüm iç bahçeler, ana avluyla benzer biçimde bütünleştirilmiştir. Aynı yaklaşım üst kat planında da tekrarlanır. 1. katta eğitim bloklarını sağdan ve soldan saran açık/yarı açık köprü yapısı, bu kez “Spor ve Oyun Avlusu” etrafında dolaşarak avlunun çevresel sınırını oluşturur.

Bu şekilde yapı mimarisi, genel yaklaşıma uygun olarak bütünsel algılanabilen bir “Makro Form” / “Makro Çatı” altında biçimlenir. Katılımı teşvik etmek ve izleyici kapasitesini artırmak amacıyla, avlunun kuzeybatı köşesine geniş hacimli bir tribün yerleştirilmiştir.

Malzeme Kullanımı

Yapının taşıyıcı sistemi olarak çelik konstrüksiyon tercih edilmiştir. Kiriş, kolon ve diğer taşıyıcı bileşenlerden oluşan çelik sistem, betonarme sistemlere kıyasla daha düşük karbon ayak izine sahip olup, geri dönüştürülebilir özellik göstermesiyle sürdürülebilirlik açısından avantaj sağlar. Aynı zamanda ekonomik, hafif ve yapı ağırlığı bakımından verimlidir. Farklı mekânsal organizasyonlara olanak tanıyan detay çözümleri açısından da zengin bir yapım sistemi sunar.

Cephe tasarımında ise profilit ve polikarbonat malzeme kombinasyonu kullanılmıştır. “İç Mekân – Dış Mekân” ilişkisi kurulan duvarlarda profilit lameller tercih edilirken, “Dış Mekân – Dış Mekân” sınırlarında polikarbonat levhalar kullanılmıştır. Her iki malzemenin dış ortamdan algısının aynı düzlemde kalması için bağlantı detayları ve kontrol aparatları ortak bir ilkeye göre tasarlanmıştır.

Her iki malzeme de işlevsel, estetik ve ekonomiktir; aynı zamanda yüksek oranda ışık geçirgenliğine sahiptir. Mahremiyet sağlayan bu yüzeyler, gündüz cephede sade bir görünüm sunarken; gece farklı aydınlatma senaryolarıyla zengin bir atmosfer yaratma potansiyeli taşır.

İç mekân kaplamalarında huş ağacından üretilmiş ahşap paneller kullanılmıştır. Bu ahşap malzeme uzun ömürlü, kolay temizlenebilir ve özellikle bir eğitim yapısı için darbe emici ve ergonomik kullanım sağlayacak niteliktedir.

Açık spor alanlarının zemininde ise tartan kaplama tercih edilmiştir. “Tartan Zeminler” darbe emici özellikleriyle süspansiyon etkisi yaratır. Farklı renk ve desenlerde uygulanabilen bu malzemeler, dış mekân koşullarına uygun esnekliğe ve yüksek aşınma direncine sahiptir. Ayrıca, farklı işlevsel alanlara ayrılmış pist ve saha kurgularını hem şık hem de dekoratif bir biçimde destekler.

Ekolojik Özellikler

Eğitim bloklarında yer alan özel alt mekânların doğal ışık ihtiyacına uygun biçimde, çatı plakaları farklı eğimlerle kırılarak tasarlanmıştır. Sınıflar, güneydoğu cephesine yönlendirilmiş; bu cephede yer alan güneş kırıcılar da işlevsel bir kompozisyonla şekillendirilmiştir. “Yönetim, Sağlık ve Koridor Hattı” boyunca ise, yüksek eğimli ve yarı geçirgen malzemeden oluşan çatı plakaları bu alanları çevrelemiş ve kuzey ışığının iç mekâna maksimum seviyede alınması sağlanmıştır. Öte yandan, farklı eğime sahip çatı yüzeyleri arasında doğal hava akışını sağlamak amacıyla dikey ışıklıklar yerleştirilmiştir.

Teras çatı düzleminin izin verdiği alanlarda “Yeşil Çatı” uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Özellikle “Sosyal Yapılar Grubu”nun çatı düzlemi boyunca, ışıklık açıklıkları dışında doğrusal olarak yerleştirilen yeşil çatı alanları, yoğun kentleşmenin ve kentsel ısı adalarının olumsuz etkilerini azaltmaya yönelik önemli birer önlem olarak değerlendirilmiştir. Aynı zamanda bu uygulama, çatı ömrünü uzatmakta, ısı yalıtımı sağlamakta ve enerji verimliliğini artırmaktadır. Böylece mikro ölçekte biyolojik çeşitliliğe katkı sunulmakta ve yapının toz filtreleme özelliği desteklenmektedir. Bu sayede eğitim yapısı grubunun yakın çevresindeki hava kalitesi de olumlu yönde etkilenmektedir.

Profilit ve polikarbonat kaplama malzemeleri üzerinde, güneş enerjisinin fotovoltaik gözenekler aracılığıyla elektriğe dönüştürülmesini sağlayan bir mekanizma tasarlanmıştır. İlgili sistemin enerji depolama birimleri bodrum katta yer alan teknik hacimlerde konumlandırılmıştır.